АДСВ – Античная древность и средние века
АО – Археологические открытия
АСГЭ – Археологический сборник Государственного Эрмитажа
БСЭ – Большая советская энциклопедия
ВВ – Византийский временник
ВДИ – Вестник древней истории
ВИ – Вопросы истории
ЖМНП – Журнал Министерства народного просвещения
ЗИАН – Записки Императорской Академии наук
ИГАИМК – Известия Государственной Академии истории материальной культуры
ИСССР – История СССР
КБ – Константин Багрянородный. Об управлении империей. М., 1989
КСИА – Краткие сообщения Института археологии
МИА – Материалы и исследования по археологии СССР
МИА Юго-Запада СССР и РНР – Материалы и исследования по археологии Юго-
Запада СССР и Румынской Народной Республики
НIЛ – Новгородская первая летопись старшего и младшего изводов
ПСРЛ – Полное собрание русских летописей
РЭССН – Развитие этнического самосознания славянских народов в эпоху раннего средневековья. М., 1982
СА – Советская археология
СВ – Средние века
ССл – Советское славяноведение
СЭ – Советская этнография
УЗ – Ученые записки
ЭССЯ – Этимологический словарь славянских языков.
Праславянский лексический фонд
AA – Archaeologica Austriaca
AAH – Acta antiqua Academiae scientiarum Hungaricae
AAASH – Acta antiqua Academiae scientiarum Hungaricae
Agath. – Agathias Myrinaeus, Historiae // Historici graeci minores. Lipsiae, 1871. Vol. II
Agnelli Lib. Pont. – Agnelli qui et Andreas, Liber pontificalis ecclesiae Ravennatis // Monumenta Germaniae historica. Scriptores rerum Langobardicarum et Italicarum. Saec. VI–IX. Hannover, 1878
Ambr. Med. Ep. – Ambrosius Mediolanensis, Epistolae // Patrologiae cursus completus. Series latina. Paris, 1880. T. XVI
Amm. Marc.; Amm. Marcell. – Ammianus Marcellinus, Römische Geschichte. Versehen von W.Seyfarth. Berlin, 1968–1971. Bd. I–IV
Andr. Berg. Hist. – Andreae Bergomatis, Historia // Monumenta Germaniae historica. Scriptores rerum Langobardicarum et Italicarum. Hannover, 1878
Anon. Vales. Pars post. – Anonymus Valesianus, pars posterior // Monumenta Germaniae historica. Auct. Antiquiss. T. IX. Chronica minora. Saec. IV‑VII. Berlin, 1892. Vol. I
Anon. Vales. pars prior – Anonymus Valesianus, pars prior // Monumenta Germaniae historica, Auct. Antiquiss. T. IX. Chronica minora. Saec. IV‑VII. Berlin, 1892. Vol. I
AOH – Acta Orientalia Academiae scientiarum Hungaricae
Appian. – Appianus Alexandrinus, Roman history. London, 1953–1955. Vol. I–IV
ARF – Annales regni Francorum // Ausgewählte Quellen zur deutschen Geschichte des Mittelalters. Berlin, o.J. Bd. 5
Aster. Amas. – Asterius Amasenus, Homiliae // Patrologiae cursus completus. Series graeca. Paris, 1858. Т. XL.
August. – Augustinus, De civitate Dei libri XXII // Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum. Wien– Leipzig, 1899–1900. Vol. XL. P. 1–2
Aur. Vict.; Aur. Victor. – S. Aurelius Victor, Historiae abbreviatae (De Caesaribus liber. Epitome de Caesaribus). Leipzig, 1961
Auson. – Ausonices Decimus Magnus, Mosella // Monumenta Germaniae historica. Auct. Antiquiss. Berlin, 1883. T. V. Pars. 2
AWA – Anzeiger der Österreichischen Akademie der Wissenschaften. Wien
BHR – Bulgarian Historical Review
BJB – Bonner Jahrbucher
BS – Baltische Studien
CAJ – Central Asiatic Journal
Caesar B.G. – C. Iulii Caesaris commentarii. Vol. I. Bellum Gallicum. Lipsiae, 1957.
Cassiod. Chron. – Cassiodorus Senator, Chronica ed a 519 // Monumenta Germaniae historica. Auct. Antiquiss. T. XI. Chronica minora. Saec. IV–VII. Berlin, 1894. Vol. II
Cassiod. Var. – Cassiodorus Senator, Variae lib. XII // Monumenta Germaniae historica. Auct. Antiquiss. Berlin, 1894. T. XII
Chron. Gall. – Chronica Gallica a 452 et 511 // Monumenta
Germaniae historica. Auct. Antiquiss. T. IX.
Chronica minora. Saec. IV–VII. Berlin, 1892. Vol. I
Chron. Pasch. – Chronicon Paschale. Bonnae, 1832
CIL–Corpus Inscriptionum Latinarum
Cl. Claud.; Claud. Claudian. – Claudius Claudianus, Carmina // Monumenta Germaniae historica. Auct. Antiquiss. Berlin, 1892. Vol. X
Cohen H. – Description historique des monnaies frappees sous l’Empire romain communément appellées médailles imperiales. Paris, 1880–1892. Vol. I–VIII
Cons. Constantinop. – Consularia Constantinopolitana / Ed. Th. Mommsen // Monumenta Germaniae historica. Auct. Antiquiss. T. IX. Chronica minora. Saec. IV–VII. Berlin, 1992. Vol. I
Const. Porph. De adm. Imp. – Constantine Porpyrogenitus, De administrando imperio // Константин Багрянородный. Об управлении империей. М., 1989
CTh – Codex Theodosianus. Berlin, 1904–1905
CQ – Classical Quarterly
Dexipp. – Dexippus Atheniensis, Historia // Corpus scriptorum historiae byzantinae. Bonn, 1829
Dio. Cass. – Dio’s Roman History. London, 1961–1965. Vol. I–IX
Dion. Per. – Dionysii Periegesis Orbis descriptio. Ed. C. Müllerus // Geographi graeci minores. Paris, 1861. Vol II.
EAZ – Ethnographisch-Archäologische Zeitschrift
Einh. V. Car. – Einhardi Vita Karoli // Ausgewahlte Quellen zur deutschen Geschichte des Mittelalters. Berlin, 1958. Bd. V
Ennod. – Ennodius Magnus Felix, Opera omnia / Ed. G. Hartell // Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum. Wien, 1882. Vol. VI
Eunap. – Eunapius Sardianus, Fragmenta // Fragmentae historicorum graecorum. Paris, 1851. Vol. IV
Eutrop. – Eutropius, Breviarium ab urbe condita // Monumenta Germaniae historica. Auct. Antiquiss. Berlin, 1879. T. II
Evagr. – The Ecclesiastical History of Evagrius. London, 1898
FHG – Fragmenta historicorum graecorum
Flor. – Juli Flori Epitomae de Tito Livio bellorum omnium annorum DCC libri duo // Epitome of Roman history. London, 1929
Fred. – Chronicarum quae dicuntur Fredegarii Scholastici libri IV // Magnae Moraviae fontes historici. Pragae-Brunae, 1966. T. I
Fredeg. Chron. – Fredegarius, Chronicorum libri IV // Monumenta Germaniae historica. Scriptores rerum Merovingicarum. Hannover, 1889. Vol. II
Greg. Tur. Hist. Franc. – Gregorius Turonensis, Historia Francorum // Monumenta Germaniae historica. Scriptores rerum Merovingicarum. Hannover, 1884–1885. Vol. I. Ps. I.
Herodian. – Herodian of Antioch’s of the Roman empire. From the death of Marcus Aurelius to the accession of Gordian III. Los Angeles, 1961
Hieron. – Eusebius Hieronymus, Opera omnia // Patrologiae cursus completus. Series latina. T. XXII. Paris, 1864
Hieron. Adv. lovin Eusebius Hieronymus Adversus lovrinianum libri duo// Patrologiae cursus completus. Series latina. T. XXIII, Paris, 1883.
Hieron. Ep. – Eusebius Hieronymus Epistulae. // Patrologiae cursus completus. Series latina. T. XXII. Paris, 1864
Hieron. Chron. – Eusebius Hieronymus, Translatio Chronicorum Eusebii Pamphili // Patrologiae cursus completus. Series latina. Paris, 1866. T. XXVII.
Hieron.Cont. Rufin. – Eusebius Hieronymus, Contra Rufinum // Patrologiae cursus completus. Series latina. Paris, 1865. T. XXIII.
Hist. Lang. Cod. Goth. – Historia Langobardorum Codicis Gothani // Monumenta Germaniae historica. Scriptoves rerum Langobardicarum et Italicarum. Hannoverae, 1870
Hydat. – Hydatius Lemicus, Continuatio chronicorum Hieronymianorum ad a. 468 // Monumenta Germaniae historica. Auct. Antiquiss. T. XI. Chronica minora. Saec. IV–VII. Berlin, 1894. Vol. II
HZ – Historische Zeitschrift
Ioann. Ant. fr. – Ioannes Antiocheus, Fragmenta // Fragmenta Historicorum graecorum. T. IV. Paris, 1851
Iohann. Bicl. Chron. – Iohannes abbatis Biclarensis Chronica // Monumenta Germaniae historica. Auct. Antiquiss. Berlin, 1894. T. XI. V. II
Ioann. Lyd. De magist. – Ioannes Lydus, De magistratibus populi Romani libri tres. Lipsiae, 1903
Iord. Get. – Iordanes, Getica // Monumenta Germaniae historica. Auct. Antiquiss. Berlin, 1882. Vol. V. Pars. 1
Iord. Rom. – Iordanes, Romana // Monumenta Germaniae historica. Auct. Antiquiss. Berlin, 1882. Vol. V. Ps. 1
Isid. Chron. – Isidorus Hispalensis, Chronica maiora // Monumenta Germaniae historica. Auct. Antiquiss. T. XI. Chronica minora. Saec. VI–VII. Berlin, 1894. Vol. II
Isid. Hist. – Isidorus Hispalensis, Historia Gothorum, Wandalorum, Sueborum // Monumenta Germaniae historica. Auct. Antiquiss. T. XI. Chronica minora. Saec. IV–VII. Berlin, 1894. Vol. II
JA – Journal Asiatique
JRGZM – Jahrbuch des Römisch-Germanischen Zentralmuseum. Mainz
Lact. De mort pers. – Lucius Caecilius Firmanus Lactantius, De mortibus persecutorum // Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum. Wien, 1897. Vol. XXVII. Fasc. 2
Landolfus Sagax – Landolfi Sagacis Additamenta ad Pauli Historiam Romanam // Monumenta Germaniae historica. Auct. Antiquiss. Hannover, 1894. Vol. I
Liv. – Livy with an english translation by B.O. Foster. London; Cambridge Mass., 1920–1940. Vol. I–IV
Malch. – Malchus Philadelphensis, Fragmenta // Historici graeci minores. Lipsiae, 1870. Vol. I
Mar. Avent. – Marius episcopus Aventicensis, Galli Chronica an. 456 // Monumenta Germaniae historica. Auct. Antiquiss. T. XI. Chronica minora. Saec. IV–VII. Berlin, 1894. Vol. II
Marc. Com., Marcell. Comit. – Marcellinus Comes, Chronicon // Monumenta Germaniae historica. Auct. Antiquiss. T. XI. Chronica minora. Saec. IV–VII. Berlin, 1894. Vol. II
Mauric. – Mauricius, Arta militara. Bucuresti, 1970
Menandr. – Menander Protector, Fragmenta // Corpus scriptorum historiae byzantinae. Bonn, 1829
MIÖG – Mitteilungen des Instituts für Österreichische Geschichtsforschung. Köln-Graz
MMFH – Magnae Moraviae fontes hictorici. Pragae-Brunae, 1966. T. 1; Brunae, 1969. T. III
N.D. Oc. – Notitia Dignitatum omnibus tam civilium quam militarium utriusque imperii. Berlin, 1876 (in partibus Occidentis)
N.D. Or. – Notitia Dignitatum omnibus tam civilium quam militarium utriusque imperii. Berlin, 1876 (in partibus Orientis)
Nic. Brev. – Nicephori archiepiscopi Constantinopolitani Opuscula historica. Lipsiae, 1880
NNU – Nachrichten aus Niedersachsens Urgeschichte
Olymp. fr.; Olympiod. – Olympiodorus, Fragmenta // Historici graeci minores. Lipsiae, 1870. T. I
Oros. – Paulus Orosius, Historiarum adversus paganos libri VII. Lipsiae, 1889
XII paneg. lat. – XII panegyrici latini. Leipzig, 1911
Pacat. Pan. Theodos. – Drepanius Latini Pacati, Panegyricus Theodosio Augusto dictus // XII Panegirici Latini. Lipsiae, 1874
Paul. Diac. Hist. Lang. – Paulus Diaconus, Historia gentis Langobardorum // Monumenta Germaniae historica. Scriptores rerum Langobardicarum et Italicarum. Hannover, 1878
Paul. Diac. Hist. Rom. – Paulus Diaconus, Historia Romana // Monumenta Germaniae historica. Auct. Antiquiss. Berlin, 1879. Vol. II.
Paul. Pell. – Paulinus Pellaeus, Eucharisticos deo sub ephemeridis meae textu // Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum. Wien, 1988. Vol. XVI. Ps. 1
Pauli Cont. – Pauli Continuatio tertia // Monumenta Germaniae historica. Scriptores rerum Langobardicarum et Italicarum. Hannover, 1878
Pausan. – Pausanius, Description of Graeca / With an Engl. transl. by W.H.S. Jones. L., 1931–1935. Vol. I–V
Petr. Patric. – Petrus Patricius, Historiarum fragmenta // Fragmentae historicorum graecorum. Paris, 1856. Vol. IV
PG – Migne J.P. Patrologiae cursus completus. Series graeca. Paris
PKN – Probleme der Kustenforschung in südlichen Nordseegebiet
Philost. H. E.; Philostorg. Hist. eccl. – Philostorgius, Historia ecclesiastica // Patrologiae cursus completus. Series graeca. Paris, 1858. T. LXV.
PL – Migne J.P. Patrologiae cursus completus. Series latina. Paris
Plin. Nat. Hist. – C. Plinius Secundus, Naturalis historia libri XXXVII. Leipzig, 1892–1909. T. I–V
Plut. – Plutarchus, Vitae parallelae. Lipsiae, 1884–1892
Prisc.; Prisc. Pan. – Priscus Panites, Fragmenta // Fragmenta historicorum graecorum. Paris, 1868. T. IV
Porphyr. Carm. – Publilius Optatianus Porphyrius, Carmina. Lipsiae, 1877
Proc.; Procop. – Procopius Caesariensis, Opera omnia / Ed. J. Haury, G. Wirth. Leipzig, 1962–1965. Vol. I–IV (BG – De bello Gothico; BV – De bello Vandalico; BP – De bello Persico; De aed. – De aedificiis; H.a. – Historia arcana)
Prosper. Carm. – Prosper Aquitanus, Poema conjugis ad uxorem // Patrologiae cursus completus. Series latina. Paris. T. LI
Prosper. Chron. – Prosper Tiro, Epitoma Chronicon edita primum a. 433, continuata ad a. 455 // Monumenta Germaniae historica. Auct. Antiquiss. T. IX. hronica minora. Saec. IV–VII. Berlin, 1892. Vol. I
Prudent. – Aurelius Clemens Prudentius, Carmina. London, 1949–1953. Vol. I–II (Apoth. – Apotheosis; ontr. Symm. – Contra orationem Symmachi; Lib. Cath. – Liber Cathemerinon; Perist. lib. – Peristephanon liber)
Ptol. Geogr.; Ptolem. – Ptolemaeus Claudius, Geographia. Paris, 1883–1901. Vol. I–II
PWRE – Pauly-Wissowa Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft
PZ – Praehistorische Zeitschrift
Rav. Anon.; Rav. an. Cosm. – Ravennatis Anonimi Cosmographia. Berlin, 1870
RE, I – Pauly A.F. Real-Encyclopädie der Klassischen Altertumswissenschaft / Neue Bearbeitung beg. G. Wissowa. Stuttgart, 1894
RL – Reallexicon der germanischen Altertumskunde. Berlin, 1970–1973. Bd. 1-2
Salv. De gub. Dei – Salvianus Massiliensis, De gubernatione Dei // Monumenta Germaniae historica. Auct. Antiquiss. Berlin, 1877. Vol. I. Ps. 1
S.Ben. Chron. – Chronica Sancti Beneditti Casinensis // Monumenta Germaniae historica. Scriptores rerum Langobardicarum et Italicarum. Hannover, 1878
SHA – The Scriptores Historiae Augustae. L.-Cambridge, 1967
Sidon. Apol. – Sidonius Apollinaris, Epistolae et Carmina // Patrologiue cursus completus. Series latina. Paris, 1862. T. LVIII
Sidon. Carm. – Sidonius Apollinaris, Epistolae et Carmina // Patrologiae cursus completus. Series latina. Paris, 1862. T. LVIII.
Sil. It. – C. Sili Italici Punica. Lipsiae, 1890–1892
Socr. H. E.; Socrat. Hist. eccl. – Socrates’ Ecclesiastical History. Oxford, 1878
Sozom. Hist. eccl. – Sozomenos’ Ecclesiastical History. Oxford, 1880
SSS – Slownik starozytnosci slowianskich. Wroclaw, 1961–1982. T. 1-7
Strab. – Strabonis, Geographica. Leipzig, 1895–1899. T. I–III
Suet. – C. Suetonius Tranquillus, De vita Caesarum. Leipzig, 1908
Syncell. – Georgius Syncellus, Chronographia // Corpus scriptorum historiae byzantinae. Bonn, 1829. Vol. I–II
Synes.; Synesius. – Synesius Cyrenensis, Oratio de regno Arcadium imperatorem // Patrologiae cursus completus. Series graeca. Paris, 1859. T. LXVII
Tab. Peut. – Tabula Peutingeriana. Itineraria Romana. Römische Reisewege an der Hand der Tabula Peutingeriana. Stuttgart, 1916
Tacit. – P. Cornelius Tacitus, Libri qui supersunt. Lipsiae, 1960–1961. T. I–II. (Ann. – Annales ab excessu divi Augusti; Agr. – De vita Julii Agricolae; Hist. – Historiae; Germ. – De origine et situ Germaniae)
Theod. H. E.; Theodor. Hist. eccl. – Theodoretus, Historia ecclesiastica // Patrologiae cursus completus. Series graeca. Paris, 1959. T. LXXXII
Theoph. Byz. – Theophanes Byzantius, Fragmenta // Historici graeci minores. Lipsiae, 1870. Vol. I
Theoph. Chron. – Theophanes Chronographia. Lipsiae, 1883–1885. Vol. I–II
Theoph. Sim. – Theophylactus Simocatta, Historiae. Lipsiae, 1881
Tyr. Ruf. – Tyrranius Rufinus Aquieiensis, Eusebii historia ecclesiastica a Rufino translata et continuata // Patrologiae cursus completus. Series latina. Paris, 1849. T. XXI
UAJ – Ural-Altaische Jahrbücher. Wiesbaden.
UJ – Ungarische Jahrbücher
Vell. – Velleus Paterculus, Ad M. Vinicium libri duo. Oxford, 1898
Vict. Ton. – Victor Episcopus Tonnennensis, Chronica // Monumenta Germaniae historica. Auct. Antiquiss. Berlin, 1894. T. XI. Vol. II
Vict. Vitens. – Victoris Vitensis Afri, Historia persecutionis
Vandalicae sub Genserico et Hunerico // Patrologiae cursus completus. Series latina. Paris, 1862. T. LVIII
Zach. Rh. – Zacharia Rhetor, Fragmenta // Пигулевская Н.В. Сирийские источники по истории народов СССР. М.; Л., 1941
ZfA – Zeitschrift für Archäologie
ZfM – Zeitschrift für Mundartforschung
Zonar. – Johannes Zonaras, Epitome historiarum. Lipsiae, 1868–1875. Vol. I–II
Zosim. – Zosimus, Historia nova // Corpus scriptorum historiae byzantinae. Bonn, 1837
ZSSR. GA – Zeitschrift der Savigny – Stiftung für Rechtsgeschichte. Germanische Abteilung