Деньги. Рынок. Магазины. Диалоги.
(Унтугызынчы дəрес)
— Исəнмесез!
— Хəерле кӨн! (Хəерле кич!)
— Хəллəрегез ничек?
— Яхшымы?
Деньги. Рынок. Магазины.
1. — Син кҮпме эш хакы (зарплата) аласың?
— Өч мең сум. ə син?
— Ике мең биш йӨз сум алам.
2. — Миңа дҮрт йӨз сум акча биреп тора алмассыңмы?
— Кайчанга кадəр?
— Яңа елга кадəр.
— Ярар, бирермен. Кайчан кирəк?
— БҮген. Рəхмəт сиңа.
4. — Ринат, монда ничə сум?
— Илле сум Җитмеш биш тиен.
5. — Миңа йӨзлеклəр (сотенные), иллелеклəр бирегез əле.
— Ярый.
6. — Монда унлыклар (десятка), бишлеклəр (пятерка) генə калган. Биримме?
— Бирегез.
7. — Синдə ике берлек (рубль) бармы?
— Бар.
8. — Мансурга ике унлык бир.
— Ярый.
9. — Туйга ничə сум акча чыкты?
— Алты мең.
— Ай-ай-ай, кҮп!
10. — Трамвай билеты ничə сум?
— Ике сум.
— ə автобус билеты?
— 2 сум.
12. — Син миңа ун сум бир, мин сиңа бер сумлык кире кайтарырмын.
— Ярый.
13. — Бу конфет МəскəҮнекеме?
— Юк, Казанныкы.
— Ничə сум?
— Кырык биш сум.
— Печенье ничə сум?
— Уналты сум илле ике тиен.
Запомните слова, относящиеся к одежде, обуви: Киемнəр
Үлчəм — размер
кҮлмəк — платье; рубашка
чалбар — брюки
яулык — платок
аяк киеме — обувь
баш киеме — головной убор
тун — шуба
читек — ичиги
чҮəк — тапочки
бҮрек — шапка
эчке кҮлмəк — нижнее белье (сорочка)
итəк — юбка
биялəй — варежка
итек — 1) сапог; 2) валенки
киң — широкий
тар — узкий
14. — Сездə ирлəр кҮлмəклəре бармы?
— Ничəнче Үлчəм?
— Кырык сигезенче.
— Мəгез.
— Ничə сум?
— ЙӨз алтмыш сум.
— Кая тҮлəргə?
— Кассага.
15. — Миңа Арча чҮəклəре кирəк иде.
— Сезгə ничəнче Үлчəм?
— Утыз Җиденче-утыз сигезенче.
— Ниндилəре кирəк?
— Зəңгəрен, тагын — сорысын. Ничə сум тҮлим?
— Өч йӨз илле сум.
— Рəхмəт сезгə.
16. — Миңа теге ак шəлне кҮрсəтегез əле.
— Мəгез.
— Аның иңе-буе (и — ширина, буй — длина) кҮпме икəн?
— Метр ярымга метр ярым (полтора на полтора метра).
— Ничə сум?
— Биш йӨз егерме ике сум.
— Кая тҮлим?
— Кассага.
17. — Миңа кырык алтынчы Үлчəм кҮлмəк кҮрсəтегез əле?
— Нинди тӨсне?
— Зəңгəрне.
— Мəгез. Ярыймы?
— Бераз зуррак кебек. Кырык дҮртенче Үлчəмне бирегез əле.
— Мəгез.
— Мин бусын алам. Ничə сум?
— Ике йӨз сум илле тиен. Кассага тҮлəгез.
— Ярый.
18. — Сездə костюм бармы?
— Бар. Сезгə ничəнче Үлчəм кирəк?
— 50-нче.
— Рəхим итегез.
— Рəхмəт.
19. — Миңа ирлəр кҮлмəге кирəк иде.
— Ничəнче Үлчəм?
— Яка Үлчəме — 41 (размер воротника — 41).
20. — Миңа бҮрек кирəк иде.
— Ничəнче Үлчəм?
— 58-нче.
— 58-нче Үлчəм юк, 59-нчы бар.
— Бирегез əле.
— Рəхим итегез. Киеп карагыз (примерьте).
— Рəхмəт. Мин алам. Кая тҮлəргə?
— Кассага.
21. — Сезнең кибеттə туй кҮлмəклəре (свадебные платья) саталармы?
— əйе. Уңга (направо) барыгыз.
22. — Миңа туйга (на свадьбу) матур кара костюм кирəк. Сездə бармы?
— Ничəнче Үлчəм?
— 52-нче.
— 52-нче юк шул. Менə 54-нче бар. Киеп карагыз.
— Бу костюм миңа ярамый (не подходит).
23. — Миңа ак батист яулык кирəк иде. əби сорады.
— Бездə юк шул. КҮрше (соседний) кибеткə керегез əле. Анда (там) бар.
— Рəхмəт сезгə.
24. — Трикотаж кибете кайда, əйтегез əле?
— Бер квартал барыгыз, сулга борылыгыз (поверните налево).
25. — Бу кҮлмəк миңа кыска, озынрак кҮлмəк юкмы?
— Сезгə ничəнче озынлык (длина) кирəк?
— 164 см.
— Рəхим итегез.
26. — Эчке кҮлмəклəр бармы сездə?
— Ничəнче Үлчəм кирəк?
— 46-нчы.
— Рəхим итегез.
— Кая тҮлəргə (платить)?
— Кассага.
27. — Бу кибеттə итəклəр саталармы?
— əйе, əнə тегендə.
28. — Бу кҮлмəкнең бер сəдəфе (тӨймəсе — пуговица) тӨшкəн (отлетела).
— Шулаймыни?
— əйе. Менə.
29. — Асия, безнең апа бер тун алган.
— Ничəнче Үлчəм?
— 48 нче.
— Ничə сумга?
— Унике мең.
30. — Кызлар, безнең кибеттə кышкы пальтолар саталар.
— Кыйбатмы?
— Кыйбат. Биш мең сум.
— Якасы (воротник) нинди?
— Кызыл тӨлке.
— Озын пальтомы?
— Озын, бик матур.
— Киеп карадыңмы (примеряла)?
— əйе. Миңа бик килешə (Мне очень идет).
— Аласыңмы?
— Акчам Җитми (не хватает).
— Ничə сум Җитми?
— 300 сум.
— Мин бирəм, кирəкме?
— Ай, рəхмəт сиңа, Галия. Мин сиңа 2 айдан бирермен.
31. — Бу кибеттə язгы-кӨзге (демисезонный) пальтолар бармы?
— Юк, бездə пальтолар гомумəн (вообще) юк.
— Гафу итегез.
32. — Бу куртканың Җиңе (рукав) кыска. Миңа зуррак куртка бирегез əле.
— Рəхим итегез. Бусы — 164 см.
— Рəхмəт.
33. — Бу плащ миңа таррак (узковатый).
— Сезгə ничəнче Үлчəм кирəк?
— 50-нче Үлчəмне бирегез əле.
— Рəхим итегез. Бусы киңрəк (пошире).
34. — Сездə джинсы чалбарлар бармы?
— БҮген юк, иртəгə килегез.
35. — Синең эшлəпəң бармы?
— Юк. Мин эшлəпə кимим (не ношу).
— Нəрсə киясең?
— Мин фуражка киям.
— ə миңа эшлəпə кирəк.
36. — Плащлар, курткалар кайда сатыла?
— Бу урамда бер кибет бар. Анда ирлəр киемнəре дə (и мужская одежда), хатын-кыз киемнəре дə (и женская одежда) бар.
37. — Мин ишеттем (слышал), татарлар бик матур аяк киемнəре кигəннəр. Аларны кайда тегəлəр (шьют)? Кайда саталар?
— Татарлар чигҮле (вышитый) чҮəклəр (тапочки), читеклəр (ичиги) киеп йӨргəннəр. Андый аяк киемнəрен Арча милли аяк киемнəре фабрикасында ясыйлар. Кибетлəрдə алар сирəк булса да (хотя бы изредка) сатыла (продается). Алар бик матур! Чит иллəрдəн килгəн (приехавшие из зарубежных стран) кешелəр аларны бик яратып алалар. Ул аяк киемнəрен бию ансамбльлəре Өчен дə (для танцевальных ансамблей) тегəлəр.
— Мин китапта кҮргəн идем ул чҮəклəрне, читеклəрне.
Алар — декоратив сəнгать (искусство) Үрнəге (образец).
38. — Хатын-кызлар шəл бəйлəп йӨрилəр (носят). Ул шəллəрне кемнəр бəйли (вяжет)?
— Шəлне кəҖə мамыгыннан (из козьего пуха) бəйлилəр.
— Кайда бəйлилəр?
— Казан артында (в Заказанье), Оренбург Өлкəсендə (в Оренбургской области)…
— əйе, Оренбург шəле турында хəтта (даже) Җырлар бар.
39. — Ак шəллəрне кайда саталар?
— Колхоз базарында.
— Ничə сум?
— Белмим шул.
40. — Миңа биялəй (варежки) кирəк иде. Кайда бар икəн?
— Мин базардан алдым. Бик матур.
— Ничə сум?
— 50 сум.
— Кибеттə биялəйлəр буламы?
— Була. Фабрикада эшлəнгəн (фабричные).
41. — Кибетлəрнең исемнəре (названия) татарча ничек була?
— «Киемнəр» («Одежда»), «Өс киемнəре» («Верхняя одежда»), «Баш киемнəре» («Головные уборы»), «Аяк киемнəре» («Обувь»), «Промтоварлар» («Промтовары»), «ХуҖалык товарлары» («Хозяйственные товары»), «Балалар дӨньясы» («Детский мир»).
Задание. Отвечайте на вопросы.
1) — Бу куртка ничə сум?
—.
2) Кокстм ничə сум?
—.
3) Ккүлмəк ни хак?
—.
4) — Сездə пальтолар бармы?
—.
5) — Сездə туннар бармы?
—.
6) — Бу костм миа ярыймы?
—.
7) — Бу плащ ничəнче үлчəм (размер)?
—.
8) — Бу кофтаны күрсəтегез əле.
—.
На прощание вам 3 пословицы.
Акчаның кҮзе юк [акъчаның кҮзе йукъ] — У денег глаз нет.
Аракы керсə, оят качар [аракъы керсə, ойат къачар] — если приходит водка, стыд убегает.
Кискəн икмəк кире ябышмый [кискəн икмəк кире йабышмый] — отрезанный хлеб обратно не пристанет.
Сау булыгыз! Сезгə уыّлар телим!