Кузьма Чорны

Маленькая жанчына

Яны iшлi ляснымi сцежкамi i глухiмi закуткамi. Iшлi з дзецьмi. Меншых неслi на руках. Яны былi маўклiвыя. У гэтай маўклiвасцi было адзiнае для ўсiх iх пачуццё - вялiкае i наймацнейшае за ўсё, што асталося цяпер у iх жыццi. Гэта была нянавiсць, i ёй не было нi канца, нi меры.

Найбольш гэта былi жанчыны. Былi маладыя, былi i сярэднiх год, былi i старыя, але iшла сярод iх адна "жанчына" са "сваiмi дзецьмi", у якой адной з'ядналася ўсё, што было напiсана на многiх тварах, што жыло ў многiх душах. Гэтай "жанчыне" было год дванаццаць, i вяла яна з сабой двое дзяцей. Большаму хлопчыку было год сем, меншай дзяўчынцы - год пяць. Гэтую дзяўчынку яна нават разоў са два спрабавала падносiць на руках. Было гэта паблiзу i раўналежна дарозе з Менска на Маскву.

Бадай-што кожны з гэтых людзей перажываў сваю асабiстую крывавую драму. Адзiн не ведаў, дзе ў страшную хвiлiну дзелiся бацькi, другi не ведаў, дзе дзелiся дзецi. Дзецi, якiя iшлi адны, не ведалi, дзе дзелася мацi. Але ўсе iшлi на ўсход, ад ворага. I ўсё асабiстае злiлося ў кожнага ў адно з усiмi.